Aanleiding Eerste Wereldoorlog

Op 28 juni 1914 maakten de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand en zijn vrouw Sophie in een open auto een rijtoer door Sarajevo, de provinciehoofdstad van het Servisch sprekende deel van Oostenrijk-Hongarije. De scholier Gavrilo Princip had met vijf vrienden afgesproken dat ze de kroonprins zouden vermoorden. Alle zes waren zij leden van de terroristische Bende  “de Zwarte Hand”, die streefden naar de vorming van een Groot-Servië. De eerste vriend durfde niet, de tweede aarzelde bij de aanblik van prinses Sophie en de derde stond toevallig naast een politieagent toen hij zijn handgranaat gooide en daardoor miste. Na de rijtoer reed de chauffeur verkeerd en stopte toevallig op de plaats waar Princip stond. Die aarzelde niet, maar sprong op de treeplank van de auto en schoot de prins van dichtbij dood. Zijn tweede kogel raakte Sophie, die zich over haar stervende echtgenoot boog. Deze terreurdaad leidde tot een kettingreactie waaruit uiteindelijk de Eerste Wereldoorlog volgde. Zo verklaarde op 28 juli 1914 Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië.

 

Von Schlieffen-plan  

Het Von Schlieffen-plan was een militair aanvalsplan, dat in het begin van de vorige eeuw in Duitsland was opgesteld om Frankrijk te verslaan, mocht het tot een oorlog met dit land komen. Het was ontworpen door de Duitse chef van de generale staf, Schlieffen. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak werkten de Fransen en de Russen samen om Duitsland te verslaan. Vanwege deze samenwerking was er kans op een twee-frontenoorlog. Om dit te voorkomen zetten Duitsland het Von Schlieffen-plan in.

Het Von Schlieffen-plan ging ervan uit dat Rusland tenminste 8 weken nodig zou hebben om volledig te mobiliseren, door het gebrek aan industrialisatie, infrastructuur en de enorme afmetingen van het land. In deze tijd zou het mogelijk moeten kunnen zijn om Frankrijk door middel van een snelle gewaagde veldtocht te verslaan alvorens tegen Rusland op te trekken. Wanneer op 30 juli de Russische tsaar het bevel geeft tot mobilisatie, raakten de Duitse legerleiding in paniek. Door deze snelle mobilisatie van Rusland liep immers het Von Schlieffen-plan gevaar, om te mislukken. Daarnaast hadden de Fransen de Frans-Duitse grens versterkt. Daarom zouden Duitse legers door Limburg en België trekken, in zuidelijke richting achter de Franse linies om oprukken en de toevoerlijnen afsnijden. Maar tot verbazing van Wilhelm II weigerde het neutrale België de gevraagde doortocht naar Noord-Frankrijk.

 

Duitse inval

De Duitse legerleiding was woedend over de Belgische tegenstand. Daarom brachten Duitse treinen in de nacht van 4 op 5 augustus reusachtige kanonnen over de Belgische grens. Het ene na het andere fort langs de Maas werd vanaf de hoge Ardennen in puin geschoten. De Duitsers terroriseerde Belgische dorpen en steden. Belgische mannen werden voor de ogen van hun vrouwen en kinderen op de dorpspleinen bijeengedreven en door mitrailleurs neergemaaid. In Leuven staken Duitse soldaten het centrum met de eeuwenoude universiteitsbibliotheek in brand. Er brak een chaos uit, België was zijn neutraliteit verloren en vele Belgische burgers vluchtte naar het neutrale Nederland. De vluchtelingenstromen vestigden zich vooral in de grensplaatsen als Roosendaal en Bergen op Zoom. Vele vluchtelingen konden zich voorzien van onderdak, maar doordat het internationale treinverkeer stil lag werden vele alsnog gedwongen de nacht op het perron of in de omgeving van het station door te brengen. Zij waren in afwachting van verder transport met paarden en auto’s. Een rijke enkeling had het geluk dat ze een auto in bezit hadden. Ondertussen wordt de strijd in België feller. Duitsers laten een spoor van verderf en vernieling achter en treden ongenadig hard op.